Ceza hukukundaki önemli bir gelişme olarak dikkat çeken uzlaştırma, suç soruşturması ve davalarında taraflar arasında adil ve etkili bir iletişim köprüsü oluşturmayı amaçlamaktadır. İşte, uzlaştırma kavramının detayları ve bu yenilikçi uygulamanın ceza hukukuna getirdiği değişiklikler.

Uzlaştırma Nedir?

Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) yer alan 253/1. maddeye göre, uzlaştırma, suçun mağduru ve failinin, tarafsız bir arabulucu eşliğinde uyuşmazlığı çözme sürecini ifade eder. Bu süreç, 6763 sayılı yasayla 24.11.2016 tarihinde değiştirilerek daha önceki "uzlaşma" başlıklı madde yerine eklenmiştir. Uzlaştırma terimi, artık yalnızca tarafların anlaşmasını değil, aynı zamanda bu sürecin kendisini ifade etmek için kullanılmaktadır.

Uzlaştırmanın Amaçları Nelerdir?

Uzlaştırma, uyuşmazlığın adli makamlar denetiminde ancak yargı dışı bir şekilde çözümlenmesini hedefleyen alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Suçlarda, fail ve mağdurun anlaşarak suçtan kaynaklanan zararın giderilmesini sağlar. Devlet de bu süreçte, ceza soruşturmasından vazgeçer ve toplumsal düzenin barış yoluyla yeniden tesisine katkıda bulunur.

Uzlaştırma ve Hukuki Niteliği

Uzlaştırma, hukuki niteliği itibariyle bir yargı işlemidir. Yargı içindeki bu süreç, suçun işlenmesiyle ortaya çıkan toplumsal düzenin bozulmasını barış yoluyla yeniden tesis etmeyi amaçlar. Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 2022/42 sayılı kararında da vurgulandığı gibi uzlaştırma, hukuki bir temele dayanmaktadır.

Uzlaştırma Hangi Aşamalarda Yapılabilir?

Uzlaştırma müzakereleri ve uzlaşma anlaşması, hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında yapılabilir (CMK md. 253, md. 254). Ayrıca, soruşturma veya kovuşturma aşamalarında müşteki veya mağdurun ölmesi durumunda, mirasçılar ile uzlaştırma işlemleri de gerçekleştirilebilir.

Özel Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve Uzlaşma Ayrımı

Suçlarla doğrudan ilgili olmayan özel hukuk uyuşmazlıklarının mahkeme dışı çözümü için "arabuluculuk" terimi kullanılır. Arabuluculuk, uzlaşmadan farklı olarak daha geniş bir hukuki kapsama sahiptir ve özel hukuk uyuşmazlıklarında kullanılır (Arabuluculuk Kanunu md. 2).


Uzlaştırma konusunda yeniden Düzenlenmesi Gereken Noktalar da bulunuyor.

Örneğin internet fenomenlerinin toplumun sinir uçlarına dokunarak kendilerine kasıtlı olarak hakaret ettirdikleri ve anılan dosyaların uzlaştırma bürolarına sevk edildiği, bu noktada uzlaştırmacılara ödenen ücretlerin kamu zararına sebep olduğuna dair iddialar bulunuyor. Genel anlamda olumlu bir uygulama olan uzlaşmanın yeni rötüşlarla işlevsel hale gelmesi bazı suçların seri hakaret suçları gibi  uzlaşma kapsamından çıkarılması alternatif olarak ön ödeme kapsamına alınması bekleniyor.

Sonuç: Uzlaştırma, Hukuki Süreçlere Yenilik Getiriyor

Uzlaştırma, ceza hukukunda taraflar arasında diyalog ve anlayışı teşvik eden bir adım olarak öne çıkıyor. Bu süreç, suçların doğurduğu uyuşmazlıkları adil, etkili ve hukuki bir zeminde çözme amacını taşıyor. Bu önemli gelişme, ceza hukukunun sürdürülebilir ve uzlaşı odaklı bir geleceğe evrilişine katkıda bulunuyor.