Dünya genelinde iş sağlığı ve güvenliğinin tarihsel evrimine dair önemli dönemleri incelediğimizde, bu alandaki gelişmelerin insanoğlunun üretim süreçleri ve çalışma koşullarındaki değişimlere paralel olarak şekillendiğini görmekteyiz. İlk üretim biçimlerinden başlayarak, taşın ve toprağın işlenmesi, madencilik tekniklerinin gelişimi, ateşin bulunması gibi kilometre taşlarının, iş sağlığı ve güvenliği anlayışını etkilediğini söyleyebiliriz.

Tarihsel Süreç:

Eski Mısırlılar'dan Babil İmparatorluğu'na kadar olan dönemde, iş sağlığı ve güvenliği konularına dair ilk izlere rastlıyoruz. Örneğin, Babil İmparatorluğu'nun kurucusu Hammurabi'nin M.Ö. 2000'lerde hazırladığı Hammurabi Kanunları, iş sağlığı ve güvenliği hususunda ilk hükümleri içermekteydi. İnşaat süreçlerinde güvenli işçi sağlanması ve olası hataların telafi edilmesi bu dönemde önem taşıyordu.

Hipokrat'tan Aristoteles'e:

Antik Yunan döneminde ise Hipokrat, kurşun zehirlenmesini tanımlarken, Aristoteles zanaatkârların çalışma koşullarından kaynaklanan sorunları dile getirmişti. Bu dönemde, iş sağlığı ve güvenliği konularının önemi giderek artıyordu.

Georgius Agricola ve Ramazzini:

Orta Çağ'da yaşamış olan Georgius Agricola, Avrupa madenlerinde çalışan işçilerin sorunlarına dair önemli bilgiler içeren "De Re Metalica" adlı eseriyle öne çıktı. Bernardino Ramazzini ise 17. yüzyılda "De Morbis Artificum Diatriba" kitabında iş sağlığı ve güvenliği konusunda önemli önerilerde bulundu. İlk kez, çalışanların sağlık ve güvenliğine dair kapsamlı öğütlerin sunulduğu bu dönemde, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalar ivme kazandı.

Sanayi Devrimi ve ILO:

Sanayi devrimiyle birlikte bilimsel teknolojik gelişmeler, metalurji ve kimya sanayindeki ilerlemeler, aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği açısından yeni sorunları beraberinde getirdi. Kimyasal maddelerin yoğun kullanımı, işçilerin sağlığını ciddi şekilde tehdit etti. Percival Pott'un baca temizleyicilerinin kanser hastalığına yakalanmaları üzerine yaptığı çalışmalar, 1788'de İngiliz Parlamentosu'nu etkileyerek Baca Temizleyicileri Yasası'nın çıkmasına yol açtı.

Ulusal ve Uluslararası Çalışmalar:

Çalışma yaşamındaki gelişmelerle birlikte, sendikaların ve uluslararası kuruluşların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki çabaları, önemli adımların atılmasına öncülük etti. 1919'da faaliyete geçen Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), iş sağlığı ve güvenliği konusunda kapsamlı çalışmalar gerçekleştirerek, bu alandaki bilinci artırdı.

Sonuç olarak, tarihsel süreçte iş sağlığı ve güvenliği konusundaki farkındalığın, insanlığın üretim ve çalışma biçimlerine paralel olarak evrildiğini görmekteyiz. Günümüzde ulusal ve uluslararası düzeydeki hukuki metinler ve sözleşmelerle desteklenen bu alandaki çabalar, işçi sağlığı ve güvenliğini koruma adına önemli adımların atılmasını sağlamıştır.